އާކިއޮލޮޖިސްޓުންގެ ބަހުންނަމަ ޚަލީޖުގެ އެންމެ ދުވަސްވީ މުތްނަގައި އޭގެ ވިޔަފާރިކުރި އަވަށް ފެނިފައިވަނީ އެކުވެރި އަރަބި އިމާރާތުގެ އުތުރުގެ މުޝައިޚާތެއްކަމަށްވާ އުއްމުލްޤުވައިންގެ ކައިރީގައި އޮންނަ ޖަޒީރާއަކުންނެވެ.
އެއް ޒަމާނެއްގައި އެތައް ސަތޭކަ ގެއެއްގައި އެތައް ހާސް ބަޔަކު ދިރިއުޅުނު ކަމަށް ބެލެވޭ ޞިނިއްޔާ ޖަޒީރާގައި އޮންނަ މި އަވަށުން ފެނުނު އާސާރުތަކަކީ އިސްލާމީ ތާރީޚު ފެށުމުގެ ކުރީގެ ދުވަސްވަރުގެ އާސާރުތަކެކެވެ. ތާރީޚީ ލިޔުންތަކުގައި ދުވަސްވީ މުތުގެ މަސްވެރިކަން ކުރި ރަށްތަކާއި އަވަށްތަކުގެ ވާހަކަ ބަޔާންކޮށްފައިވާއިރު، މިއީ ޚަލީޖުގެ ގައުމުތަކުގެ ތެރެއިން މިފަދަ ތަނެއް އަސްލަށް ފެނުނު ފުރަތަމަ ފަހަރެވެ.
މި ހޯދުނު ގަދީމީ އަވަށަކީ ދުބާއީގެ އިރުއުތުރުން 50 ކިލޯމީޓަރު (30 މޭލު) ދުރުގައި އޮންނަ އިމާރާތެއް ކަމަށްވާ އުއްމުލްޤުވައިންގެ ޚޫރް އަލްބައިޟާއޭ ކިޔޭ ޗަސްބިންތަކުގެ ކުރިމަތިން އޮންނަ ޞީނިއްޔާއޭ ކިޔުނު ޖަޒީރާއިން ފެނިފައިވާ އަވަށެކެވެ. މީގެ ކުރިން އާކިއޮލޮޖިސްޓުންގެ ބަޔަކު ވަނީ އެ ޖަޒީރާއިން މީގެ 1400 އަހަރު ކުރީގެ ކްރިސްޓިޔަން މޮނާސްޓްރީއެއް ވެސް ހޯދާފައެވެ. މުތުގެ މަސްވެރިކަން ކުރި އަވަށް ފެނިފައިވަނީ މޮނާސްޓްރީގެ ދެކުނުން، ޖަޒީރާގެ އައްސޭރި ފަށުންނެވެ. އެ އަވަށުގެ ފެންނަން އޮތް ސަރަހައްދުގެ ބޮޑުމިނުގައި ގާތްގަނޑަކަށް 12 ހެކްޓަރު ހުރެއެވެ.
އެތަނުން އަކިއޮލޮޖިސްޓުންނަށް ގަލާއި އުވައިން ހަދާފައިވާ ތަފާތު ގެތައް ފެނިފައިވެއެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ކައިރިކައިރީގައި ހުރި ކުދިކުދި ގެތަކާއި، މެދުގޯއްޗާއެކު ހުރި ބޮޑެތި ގެތައްވެސް ފެނިފައިވެއެވެ. ގެތަކުގެ ސައިޒާއި ފެންވަރުން އެ އަވަށުގެ މީހުން އެކި ފަންތިތަކަށް ބެހިފައިވާނެކަމުގެ ހެކި ލިބޭކަމަށް އެކުވެރި އަރަބި އިމާރާތުގެ ޔުނިވަރސިޓީގެ އާކިއޮލޮޖިސްޓް ޓިމޮތީ ޕަވަރ ވިދާޅުވެއެވެ. އާއްމުކޮށް މުތުގެ މަސްވެރިކަންކުރާ ތަންތަނާ ޚިލާފަށް މިތަނަކީ ދާއިމީކޮށް ބަޔަކު ދިރިއުޅެ، އެތަނުގައި ތިބެގެން އެކަން ކުރަމުން އައި އަވަށެއްކަމުގެ ނިޝާންތައް އެތަނުން ފެނިފައިވާކަމަށް އޭނާ ވިދާޅުވިއެވެ.
އާކިއޮލޮޖިސްޓުން ވަނީ އެތަނުގައި ހުރި ގެތަކުގެ އެތެރެއިން، ވަކިވަކިން ހުރި މުތްތަކާއި، އިތާނަގަން އަޑިއަށް ދިޔުމަށް ބޭނުންކުރާ ބަރުވެސް ހޯދާފައެވެ. އެ ދުވަސްވަރު އަޑިއަށް ދިޔުމަށް ފަސޭހައަކަށް އެފަދަ ބަރު ބޭނުންކޮށް އުޅޭ ކަމަށާއި އެކަމަކު އަޑިއަށް ފީނަނީ ނޭވާ ހިފަހައްޓައިގެން ތިބެ ދެވޭ ހިސާބަށްކަމަށް ކަމުގެ މާހިރުން ބުނެއެވެ. އޭގެ އިތުރުން އެ ސަރަހައްދުގެ އެތަން މިތަނުން ގިނަ އަދަދަކަށް އިތާތޮށި ފެނިފައިވެއެވެ.
އެ އަވަށަކީ އަރަބިކަރައިގެ ސަރަހައްދުތަކަށް އިސްލާމްދީން ފެތުރުމުގެ ކުރީން މީހުން އާބާދުވެ ދިރިއުޅުނު ތަނެއްކަމަށް ގަބޫލުކުރެވޭތީ އެތަނުގައި ދިރިއުޅުނީ ނަޞާރާދީނުގެ ބައެއްކަމަށް ބެލެވޭ ކަމަށް އާކިއޮލޮޖިސްޓުން ބުނެއެވެ. ސަލާމާއި ޞަލަވާތްލެއްވި ނަބީކަލޭގެފާނު އިސްލާމްދީނަށް ގޮވައިލައްވަން ފެއްޓެވީ މީލާދީން 610 ވަނަ އަހަރުގެ ތެރޭގައެވެ.
ޞީނިއްޔާ ޖަޒީރާގެ އެ އަވަށް ހޯދައި ދިރާސާކުރުމުގެ ހަރަކާތުގައި އުއްމުލްޤުވައިންގެ ފަތުރުވެރިކަމާއި އާކިއޮލޮޖީއާބެހޭ މަހުކަމާއިންނާއި، އެކުވެރި އަރަބި އިމާރާތުގެ ޔުނިވަރސިޓީންނާއި، އިމާރާތުގައި ހުންނަ އިޓަލީވިލާތުގެ އާކިއޮލޮޖީއާބެހޭ މިޝަނުންނާއި، ނިއުޔޯކް ޔުނިވަރސިޓީގެ ގަދީމީ ދުނިޔޭގެ ދިރާސާތައްކުރާ މައުހަދުން ބައިވެރިވެފައިވެއެވެ. އުއްމުލްޤުވައިންއަކީ އެކުވެރި އަރަބި އިމާރާތުގެ އާބާދީގެ ގޮތުން އެންމެ ކުޑަ އިމާރާތެވެ. އެ އިމާރާތުން ގަސްތުކޮށްފައިވަނީ ޞީނިއްޔާ ޖަޒީރާގެ އެ ސަރަހައްދުގައި މެހެމާނުންނަށް ޚާއްޞަ މަރުކަޒެއް ހެދުމަށެވެ.
މި ހޯދުނު ގަދީމީ އަވަށަކީ ދުބާއީގެ އިރުއުތުރުން 50 ކިލޯމީޓަރު (30 މޭލު) ދުރުގައި އޮންނަ އިމާރާތެއް ކަމަށްވާ އުއްމުލްޤުވައިންގެ ޚޫރް އަލްބައިޟާއޭ ކިޔޭ ޗަސްބިންތަކުގެ ކުރިމަތިން އޮންނަ ޞީނިއްޔާއޭ ކިޔުނު ޖަޒީރާއިން ފެނިފައިވާ އަވަށެކެވެ. މީގެ ކުރިން އާކިއޮލޮޖިސްޓުންގެ ބަޔަކު ވަނީ އެ ޖަޒީރާއިން މީގެ 1400 އަހަރު ކުރީގެ ކްރިސްޓިޔަން މޮނާސްޓްރީއެއް ވެސް ހޯދާފައެވެ. މުތުގެ މަސްވެރިކަން ކުރި އަވަށް ފެނިފައިވަނީ މޮނާސްޓްރީގެ ދެކުނުން، ޖަޒީރާގެ އައްސޭރި ފަށުންނެވެ. އެ އަވަށުގެ ފެންނަން އޮތް ސަރަހައްދުގެ ބޮޑުމިނުގައި ގާތްގަނޑަކަށް 12 ހެކްޓަރު ހުރެއެވެ.
އެތަނުން އަކިއޮލޮޖިސްޓުންނަށް ގަލާއި އުވައިން ހަދާފައިވާ ތަފާތު ގެތައް ފެނިފައިވެއެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ކައިރިކައިރީގައި ހުރި ކުދިކުދި ގެތަކާއި، މެދުގޯއްޗާއެކު ހުރި ބޮޑެތި ގެތައްވެސް ފެނިފައިވެއެވެ. ގެތަކުގެ ސައިޒާއި ފެންވަރުން އެ އަވަށުގެ މީހުން އެކި ފަންތިތަކަށް ބެހިފައިވާނެކަމުގެ ހެކި ލިބޭކަމަށް އެކުވެރި އަރަބި އިމާރާތުގެ ޔުނިވަރސިޓީގެ އާކިއޮލޮޖިސްޓް ޓިމޮތީ ޕަވަރ ވިދާޅުވެއެވެ. އާއްމުކޮށް މުތުގެ މަސްވެރިކަންކުރާ ތަންތަނާ ޚިލާފަށް މިތަނަކީ ދާއިމީކޮށް ބަޔަކު ދިރިއުޅެ، އެތަނުގައި ތިބެގެން އެކަން ކުރަމުން އައި އަވަށެއްކަމުގެ ނިޝާންތައް އެތަނުން ފެނިފައިވާކަމަށް އޭނާ ވިދާޅުވިއެވެ.
އާކިއޮލޮޖިސްޓުން ވަނީ އެތަނުގައި ހުރި ގެތަކުގެ އެތެރެއިން، ވަކިވަކިން ހުރި މުތްތަކާއި، އިތާނަގަން އަޑިއަށް ދިޔުމަށް ބޭނުންކުރާ ބަރުވެސް ހޯދާފައެވެ. އެ ދުވަސްވަރު އަޑިއަށް ދިޔުމަށް ފަސޭހައަކަށް އެފަދަ ބަރު ބޭނުންކޮށް އުޅޭ ކަމަށާއި އެކަމަކު އަޑިއަށް ފީނަނީ ނޭވާ ހިފަހައްޓައިގެން ތިބެ ދެވޭ ހިސާބަށްކަމަށް ކަމުގެ މާހިރުން ބުނެއެވެ. އޭގެ އިތުރުން އެ ސަރަހައްދުގެ އެތަން މިތަނުން ގިނަ އަދަދަކަށް އިތާތޮށި ފެނިފައިވެއެވެ.
ޞީނިއްޔާ ޖަޒީރާގެ އެ އަވަށް ހޯދައި ދިރާސާކުރުމުގެ ހަރަކާތުގައި އުއްމުލްޤުވައިންގެ ފަތުރުވެރިކަމާއި އާކިއޮލޮޖީއާބެހޭ މަހުކަމާއިންނާއި، އެކުވެރި އަރަބި އިމާރާތުގެ ޔުނިވަރސިޓީންނާއި، އިމާރާތުގައި ހުންނަ އިޓަލީވިލާތުގެ އާކިއޮލޮޖީއާބެހޭ މިޝަނުންނާއި، ނިއުޔޯކް ޔުނިވަރސިޓީގެ ގަދީމީ ދުނިޔޭގެ ދިރާސާތައްކުރާ މައުހަދުން ބައިވެރިވެފައިވެއެވެ. އުއްމުލްޤުވައިންއަކީ އެކުވެރި އަރަބި އިމާރާތުގެ އާބާދީގެ ގޮތުން އެންމެ ކުޑަ އިމާރާތެވެ. އެ އިމާރާތުން ގަސްތުކޮށްފައިވަނީ ޞީނިއްޔާ ޖަޒީރާގެ އެ ސަރަހައްދުގައި މެހެމާނުންނަށް ޚާއްޞަ މަރުކަޒެއް ހެދުމަށެވެ.
ކިޔުންތެރިންގެ ހިޔާލު