ހޮންގ ކޮންގުގެ ރައްޔިތަކު، އިހުތިޖާޖީ ޝިޢާރެއް ޖަހާފައިވާ ޓީޝާޓެއް ލައިގެން ހުރުމުގެ ސަބަބުން ފިތުނަ އުފެއްދުމުގެ ކުށަށް ހޯމަ ދުވަހު އިޢުތިރާފުވެއްޖެއެވެ. މިއީ ޗައިނާއިން އެތަނުގައި އަލަށް ތަޢާރަފުކުރި ޤައުމީ ސަލާމަތީ ޤާނޫނުގެ ދަށުން ކުށްވެރިވި ފުރަތަމަ މީހާއެވެ. މި އައު ޤާނޫނު ތަންފީޒުކުރަން ފެށީ މިއަހަރުގެ މާޗު މަހުގައެވެ.
އުމުރުން 27 އަހަރުގެ ޗޫ ކާއި ޕޮންގ ވަނީ "ފިތުނަ އުފެއްދުމުގެ ނިޔަތުގައި ކުރި ޢަމަލެއް" ގެ ދަޢުވާއަށް އިޢުތިރާފުވެފައެވެ. އައު ސަލާމަތީ ޤާނޫނުގެ ދަށުން، މި ކުށަށް ދެވޭ އެންމެ މަތީ އަދަބު 2 އަހަރުން 7 އަހަރަށް ވަނީ އިތުރުކޮށްފައެވެ. އަދި "ބޭރުގެ ބާރުތަކާއި ގުޅިގެން" މަސައްކަތްކުރިކަން ސާބިތުވެއްޖެނަމަ، މި އަދަބު 10 އަހަރަށް އިތުރުކުރުމުގެ އިޚްތިޔާރު ކޯޓަށް ލިބިގެންވެއެވެ.
ޗޫ ހައްޔަރުކުރީ ޖޫން 12 ވަނަ ދުވަހު މެޓްރޯ ސްޓޭޝަނެއްގައި "ހޮންގ ކޮންގ މިނިވަންކުރާށެވެ. މިއީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ޒަމާނުގެ އިންޤިލާބެވެ" މި ޝިޢާރު ޖަހާފައިވާ ޓީޝާޓެއް ލައިގެން ހުއްޓައެވެ. އަދި އޭނާ އަޅާފައިވާ ރީނދޫ މާސްކުގައި "5 ޑިމާންޑްސް، ނޮޓް ވަން ލެސް" މި ޝިޢާރުގެ ކުރުކޮށް "އެފްޑީއެންއޯއެލް" ގެ އަކުރުތަކުގެ ރަމްޒުން ޖަހާފައި ވެއެވެ. މި ދެ ޝިޢާރަކީ 2019 ވަނަ އަހަރު ހިނގި ފުޅާ ދާއިރާގެ އިހުތިޖާޖުތަކުގައި ގިނައިން ބޭނުންކުރެވުނު ޝިޢާރުތަކެކެވެ. ޖޫން 12 ވަނަ ދުވަހަކީ މަސްތަކަކަށް ދެމިގެންދިޔަ މި އިހުތިޖާޖުތަކުގެ މައިގަނޑު ފެށުން ކަމުގައި ބެލެވެއެވެ.
ކޯޓުގެ ރަސްމީ ބަޔާނެއްގައި ބުނެފައިވާ ގޮތުގައި، ޗޫ ފުލުހުންގެ ތަޙުޤީޤުގައި ބުނެފައިވަނީ އޭނާ އެ ޓީޝާޓު ލައިގެން ހުރީ މީހުންނަށް އިހުތިޖާޖުތައް ހަނދާންކޮށްދިނުމުގެ މަޤްޞަދުގައި ކަމަށެވެ.
ސިޓީގެ އިސްވެރިޔާ، ޖޯން ލީ، ޤައުމީ ސަލާމަތާ ގުޅޭ މައްސަލަތައް ބެލުމަށް ޢައްޔަންކުރި އިސް ފަނޑިޔާރު ވިކްޓަރ ސޯ ވަނީ މި މައްސަލައިގެ ޙުކުމް އިއްވުން ބުރާސްފަތި ދުވަހަށް ފަސްކޮށްފައެވެ.
އިނގިރޭސިވިލާތުން ޗައިނާއާ ހޮންގ ކޮންގ ހަވާލުކުރީ 1997 ވަނަ އަހަރުއެވެ. މިގޮތަށް ހަވާލުކުރީ ބީޖިންގުން ހޮންގ ކޮންގުގެ މިނިވަންކަން، އޭގެ ތެރޭގައި ޚިޔާލު ފާޅުކުރުމުގެ މިނިވަންކަން ހިމެނޭގޮތަށް، "އެއް ޤައުމު، ދެ ނިޒާމު" ގެ އުސޫލުގެ ދަށުން ރައްކާތެރިކޮށްދޭނެކަމުގެ ވަޢުދާއެކުގައެވެ.
2020 ވަނަ އަހަރު، ބީޖިންގުން ހޮންގ ކޮންގަށް ޤައުމީ ސަލާމަތީ ޤާނޫނެއް ތަޢާރަފުކުރިއެވެ. މި ޤާނޫނުގެ ދަށުން، ވަކިވުމަށް ގޮވާލުން، ފަސާދަކުރުން، ނިރުބަވެރިކަން، އަދި ބޭރުގެ ބާރުތަކާއެކު ގުޅިގެން މަސައްކަތްކުރުމުގެ ކުށްތަކަށް އުމުރަށް ޖަލަށްލުމުގެ އަދަބު ކަނޑައަޅާފައިވެއެވެ. މި ޤާނޫނު ތަޢާރަފުކުރީ ހޮންގ ކޮންގުގައި މަސްތަކަކަށް ދެމިގެންދިޔަ އިހުތިޖާޖުތަކަށް ފަހުގައެވެ.
2024 ވަނަ އަހަރުގެ މާޗު މަހު، ހޮންގ ކޮންގުން ދެވަނަ އައު ސަލާމަތީ ޤާނޫނެއް ފާސްކުރިއެވެ. ހޮންގ ކޮންގ އަދި ޗައިނާގެ އިސްވެރިން ވަނީ ޤައުމީ ސަލާމަތީ ނިޒާމުގައި ހުރި "ހުސްތަންތަން" ފޫބެއްދުމަށް މިފަދަ ޤާނޫނެއް ތަޢާރަފުކުރުން މުހިންމު ކަމުގައި ފާހަގަކޮށްފައެވެ.
މި އައު ޤާނޫނުގެ ސަބަބުން ހޮންގ ކޮންގުގެ ސިޔާސީ މަޝްރަޙަށް އަދި ޚިޔާލު ފާޅުކުރުމުގެ މިނިވަންކަމަށް ކުރާނެ އަސަރާމެދު ބައިނަލްއަޤްވާމީ މުޖުތަމަޢުން ކަންބޮޑުވުން ފާޅުކޮށްފައިވެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް، ޗައިނާގެ ސަރުކާރުން ދެކޭގޮތުގައި މި ޤާނޫނަކީ ޤައުމީ ސަލާމަތާއި ސިޔާދަތު ހިމާޔަތްކުރުމަށް ކޮންމެހެން ބޭނުންވާ ފިޔަވަޅެކެވެ.
ޗޫ ހައްޔަރުކުރީ ޖޫން 12 ވަނަ ދުވަހު މެޓްރޯ ސްޓޭޝަނެއްގައި "ހޮންގ ކޮންގ މިނިވަންކުރާށެވެ. މިއީ އަޅުގަނޑުމެންގެ ޒަމާނުގެ އިންޤިލާބެވެ" މި ޝިޢާރު ޖަހާފައިވާ ޓީޝާޓެއް ލައިގެން ހުއްޓައެވެ. އަދި އޭނާ އަޅާފައިވާ ރީނދޫ މާސްކުގައި "5 ޑިމާންޑްސް، ނޮޓް ވަން ލެސް" މި ޝިޢާރުގެ ކުރުކޮށް "އެފްޑީއެންއޯއެލް" ގެ އަކުރުތަކުގެ ރަމްޒުން ޖަހާފައި ވެއެވެ. މި ދެ ޝިޢާރަކީ 2019 ވަނަ އަހަރު ހިނގި ފުޅާ ދާއިރާގެ އިހުތިޖާޖުތަކުގައި ގިނައިން ބޭނުންކުރެވުނު ޝިޢާރުތަކެކެވެ. ޖޫން 12 ވަނަ ދުވަހަކީ މަސްތަކަކަށް ދެމިގެންދިޔަ މި އިހުތިޖާޖުތަކުގެ މައިގަނޑު ފެށުން ކަމުގައި ބެލެވެއެވެ.
ކޯޓުގެ ރަސްމީ ބަޔާނެއްގައި ބުނެފައިވާ ގޮތުގައި، ޗޫ ފުލުހުންގެ ތަޙުޤީޤުގައި ބުނެފައިވަނީ އޭނާ އެ ޓީޝާޓު ލައިގެން ހުރީ މީހުންނަށް އިހުތިޖާޖުތައް ހަނދާންކޮށްދިނުމުގެ މަޤްޞަދުގައި ކަމަށެވެ.
ސިޓީގެ އިސްވެރިޔާ، ޖޯން ލީ، ޤައުމީ ސަލާމަތާ ގުޅޭ މައްސަލަތައް ބެލުމަށް ޢައްޔަންކުރި އިސް ފަނޑިޔާރު ވިކްޓަރ ސޯ ވަނީ މި މައްސަލައިގެ ޙުކުމް އިއްވުން ބުރާސްފަތި ދުވަހަށް ފަސްކޮށްފައެވެ.
އިނގިރޭސިވިލާތުން ޗައިނާއާ ހޮންގ ކޮންގ ހަވާލުކުރީ 1997 ވަނަ އަހަރުއެވެ. މިގޮތަށް ހަވާލުކުރީ ބީޖިންގުން ހޮންގ ކޮންގުގެ މިނިވަންކަން، އޭގެ ތެރޭގައި ޚިޔާލު ފާޅުކުރުމުގެ މިނިވަންކަން ހިމެނޭގޮތަށް، "އެއް ޤައުމު، ދެ ނިޒާމު" ގެ އުސޫލުގެ ދަށުން ރައްކާތެރިކޮށްދޭނެކަމުގެ ވަޢުދާއެކުގައެވެ.
2020 ވަނަ އަހަރު، ބީޖިންގުން ހޮންގ ކޮންގަށް ޤައުމީ ސަލާމަތީ ޤާނޫނެއް ތަޢާރަފުކުރިއެވެ. މި ޤާނޫނުގެ ދަށުން، ވަކިވުމަށް ގޮވާލުން، ފަސާދަކުރުން، ނިރުބަވެރިކަން، އަދި ބޭރުގެ ބާރުތަކާއެކު ގުޅިގެން މަސައްކަތްކުރުމުގެ ކުށްތަކަށް އުމުރަށް ޖަލަށްލުމުގެ އަދަބު ކަނޑައަޅާފައިވެއެވެ. މި ޤާނޫނު ތަޢާރަފުކުރީ ހޮންގ ކޮންގުގައި މަސްތަކަކަށް ދެމިގެންދިޔަ އިހުތިޖާޖުތަކަށް ފަހުގައެވެ.
މި އައު ޤާނޫނުގެ ސަބަބުން ހޮންގ ކޮންގުގެ ސިޔާސީ މަޝްރަޙަށް އަދި ޚިޔާލު ފާޅުކުރުމުގެ މިނިވަންކަމަށް ކުރާނެ އަސަރާމެދު ބައިނަލްއަޤްވާމީ މުޖުތަމަޢުން ކަންބޮޑުވުން ފާޅުކޮށްފައިވެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް، ޗައިނާގެ ސަރުކާރުން ދެކޭގޮތުގައި މި ޤާނޫނަކީ ޤައުމީ ސަލާމަތާއި ސިޔާދަތު ހިމާޔަތްކުރުމަށް ކޮންމެހެން ބޭނުންވާ ފިޔަވަޅެކެވެ.
ކިޔުންތެރިންގެ ހިޔާލު