މިއަދަކީ ބަރަކާތްތެރި ހައްޖު ދުވަހެވެ. މިއީ ހައްޖުވެރިންގެ އިތުރުން، ދުނިޔޭގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކުގައި ތިބި ހުރިހާ މުސްލިމުންނަށްވެސް ޚާއްސަ ދުވަހަކެވެ. އެހެން އަހަރުތަކުގައި މިލިއަނުން މީހުން މައްކާގެ މުގައްދަސް ބިންތަކުގައި ހައްޖުގެ އަޅުކަން އަދާކުރަމުން ދިޔަނަމަވެސް، މިއަހަރު ހައްޖުގެ އަޅުކަން އަދާކުރުމުގެ ފުރުޞަތު ލިބުނީ ސައުދީ އަރަބިއްޔާގައި އުޅޭ ގާތްގަނޑަކަށް 60 ހާހެއްހާ މީހުންނަށެވެ.
އެހެން އަހަރުތަކާ ޚިލާފަށް މިއަހަރުގެ ޙައްޖުގެ އަޅުކަމުގައި ބައިވެރިވެވޭނީ އުމުރުން 18 އަހަރާއި 65 އަހަރާއި ދެމެދުގެ އުމުރު ފުރައިގެ މީހުންނަށެވެ. އަދި ޙައްޖުގެ އަޅުކަމުގައި ބައިވެރިވެވޭނީ އެއްވެސް ބައްޔަކަށް ބޭސްނުކުރާ އަދި ވެކްސިންގެ ދެ ޑޯޒް ފުރިހަމަކޮށްފައިވާ މީހުންނަށް އެކަނިކަމަށްވާއިރު، ކޯވިޑް ޖެހިފައިވާ މީހުންގެ ތެރެއިން ވެކްސިން ފުރިހަމަކުރި މީހުންނަށްވެސް ޙައްޖުގެ އަޅުކަމުގައި ބައިވެރިވެވެއެވެ. މިފަހަރުގެ ޙައްޖުގެ އަޅުކަން އަދާކުރަނީވެސް ކޯވިޑުން ރައްކާތެރިވުމަށް އަޅާ ޚާއްސަ ފިޔަވަޅުތަކާއެކުގައެވެ. ސައޫދީ ސަރުކާރުން ކަނޑައަޅާފައިވާ ރައްކާތެރިކަމުގެ ފިޔަވަޅުތަކުގެ ދަށުން، ހައްޖުވެރިން ވަނީ ތިންބަޔަކަށް ބަހާލާފައެވެ. އެއީ ޖިއްދާއާއި ތާއިފްގެ ވައިގެ ބަނދަރުން ހާއްސަ ބަސްތަކުގައި މައްކާއަށް ދާ މީހުންނާއި އަމިއްލަ ބަސްތަކުގައި ދުރު ހިސާބުތަކުން ދާ މީހުންނާއި އަމިއްލަ އުޅަނދުތަކުގައި އެއްގަމު މަގުން ދާ މީހުންނެވެ.
ހައްޖުވެރިން ރޭ މިނާގައި ތިބުމަށް ފަހު ރޭފަތިހުން ފެށިގެން އެމީހުންވަނީ އަރަފާތުގެ ބިމަށް ޖަމާވާން ފަށާފައެވެ. ހައްޖުމަހުގެ 9 ވަނަ ދުވަހު ހައްޖުވެރިން އަރަފާތުގެ ބިމުގައި ތިބުމަކީ ހައްޖުގެ އެންމެ ބޮޑު އަދި އެންމެ މުހިއްމު ރުކުނެވެ. މިރުކުން ފުރިހަމަ ނުކޮށް ހައްޖުގެ އަޅުކަން ފުރިހަމައެއް ނުވާނެއެވެ. މިރުކުން އަދާކުރުމަށްޓަކައި ހައްޖުވެރިން މިއަދު ހެނދުނުން ފެށިގެން އިރުއޮއްސުމާ ހަމައަށް ތިބޭނީ އަރަފާތުގެ ބިމުގައެވެ.
އަރަފާތުގައި ހުންނަ މަސްޖިދުއް ނަމިރާގައި މިއަދުގެ މެންދުރު ނަމާދަށްފަހު ހައްޖުވެރިންނާ މުޚާތަބުކޮށް ދޭ ޚުތުބާގައި މުސްލިމުންނަށާއި އިސްލާމީ އުންމަތަށް ކުރިމަތިވެފައިވާ ބޮޑެތި މައްސަލަތަކުގެ މައްޗަށް އަލިއަޅުވާލައި ވާހަކަދައްކާނެއެވެ. ހައްޖުވެރިން މިއަދު އަރަފާތުގެ ބިމުގައި ދެމިތިބޭނީ ނަމާދު ކުރުމުގެ އިތުރުން ތަލްބިޔާ ކިޔުމާއި ފާފަ ފުއްސެވުންއެދި މާތް ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތައާލާގެ ޙަޒްރަތަށް ދުއާދެންނެވުމާއި ޒިކުރުކުރުންފަދަ އަޅުކަންތަކުގައެވެ.
މިއަދުގެ މުޅި ދުވަސް އަރަފާތުގެ ބިމުގައި ހޭދަކުރުމަށްފަހު އިރުއޮއްސޭ ހިސާބުން ފެށިގެން ހައްޖުވެރިން ދާނީ އަރަފާތުގެ ކައިރީގައިވާ އެހެން ބިމެއްކަމަށްވާ މުޒްދަލިފާ އަށެވެ. ހައްޖުވެރިން މިރޭ މުޒްދަލިފާގައި ތިބުމަށްފަހު މާދަމާ (އީދު ދުވަހު) ގެ ފަތިހުން ފެށިގެން ހައްޖުވެރިން ދެން އަވަސްވެގަންނާނީ އުޟްހިޔާ ކަތިލުމުގެ އަޅުކަން ފުރިހަމަ ކުރުމާއި، ފިރިހެނުން ބޯކޮށުން ނޫނީ ބޯ ބޭލުމަށާ އަދި ޖަމްރާތަކަށް ހިލައުކުމަށެވެ. އެއަށްފަހު އަނެއްކާވެސް މައްކާގެ ހަރަމްފުޅަށް ގޮސް ތަވާފުލްއިފާޟާ ނިންމުމުން ހައްޖުގެ އަޅުކަން ނިމޭނެއެވެ.
ބައެއް ހައްޖުވެރިން އީދު ދުވަހާއި އައްޔާމުއްތަޝްރީޤްގެ ތިން ދުވަހުގައި މިކަންކުރާއިރު އަވަހަށް ނިންމަން ބޭނުންވާ ހައްޖުވެރިން އީދު ދުވަހާ އަދި ޖެހިގެން އޮންނަ ދުވަހު މިކަންކަން ފުރިހަމަކުރެއެވެ. ހައްޖުވެރިން މިއަދު އަރަފާތުގެ ބިމަށް ދިޔުމުގެ ކުރިން އިއްޔެ ތަރްވިޔާގެ ދުވަސް ފުރިހަމަ ކުރުމުގެ ގޮތުން ހޭދަކޮށްފައިވަނީ މިނާގެ މަޝްއަރުގައެވެ. މިނާއަކީ މައްކާއާއި 7 ކިލޯ މީޓަރުގެ ދުރުގައިވާ ހަނަފަސް ބިމެކެވެ.
ހައްޖުމަހުގެ 8 ވަނަ ދުވަހަށް ތަރްވިޔާގެ ދުވަހުގެ ނަންދެވިފައިވަނީ ހައްޖުމަހުގެ 9 ވަނަ ދުވަސްކަމަށްވާ ހައްޖު ދުވަހު ހައްޖުވެރިން އަރަފާތުގެ ބިމުގައި ތިބުމަށްޓަކައި އެދުވަހަށް ބޭނުންވާ ބޯފެން ހޯދައި ރައްކާކުރުމަށް ކުރާ މަސައްކަތަށް ނިސްބަތްކޮށެވެ. ކީރިތި ރަސޫލާގެ ސައްލައްﷲ އަލައިހި ވަސައްލަމައިގެ ދުވަސްވަރު މައްކާގެ ހާލަތު އޮތްގޮތުން ފެންހޯދުމަކީ ފަސޭހަ ކަމަކަށް ނުވާތީ އެދުވަސްވަރު ހައްޖުމަހުގެ 8 ވަނަ ދުވަސް ޚާއްސަކޮށްފައި ވަނީ އެމަހުގެ 9 ވަނަ ދުވަހު ހައްޖުވެރިން އަރަފާތުގެ ބިމުގައި ތިބޭއިރު ބޭނުން ކުރުމަށް ބޭނުންވާ ފެންހޯދައި ރައްކާކުރުމަށެވެ.
Timelapse - Tawaaf A Qudumpic.twitter.com/tLg8gpTENV
— Haramain Sharifain (@hsharifain) July 18, 2021
ހައްޖުވެރިން ރޭ މިނާގައި ތިބުމަށް ފަހު ރޭފަތިހުން ފެށިގެން އެމީހުންވަނީ އަރަފާތުގެ ބިމަށް ޖަމާވާން ފަށާފައެވެ. ހައްޖުމަހުގެ 9 ވަނަ ދުވަހު ހައްޖުވެރިން އަރަފާތުގެ ބިމުގައި ތިބުމަކީ ހައްޖުގެ އެންމެ ބޮޑު އަދި އެންމެ މުހިއްމު ރުކުނެވެ. މިރުކުން ފުރިހަމަ ނުކޮށް ހައްޖުގެ އަޅުކަން ފުރިހަމައެއް ނުވާނެއެވެ. މިރުކުން އަދާކުރުމަށްޓަކައި ހައްޖުވެރިން މިއަދު ހެނދުނުން ފެށިގެން އިރުއޮއްސުމާ ހަމައަށް ތިބޭނީ އަރަފާތުގެ ބިމުގައެވެ.
އަރަފާތުގައި ހުންނަ މަސްޖިދުއް ނަމިރާގައި މިއަދުގެ މެންދުރު ނަމާދަށްފަހު ހައްޖުވެރިންނާ މުޚާތަބުކޮށް ދޭ ޚުތުބާގައި މުސްލިމުންނަށާއި އިސްލާމީ އުންމަތަށް ކުރިމަތިވެފައިވާ ބޮޑެތި މައްސަލަތަކުގެ މައްޗަށް އަލިއަޅުވާލައި ވާހަކަދައްކާނެއެވެ. ހައްޖުވެރިން މިއަދު އަރަފާތުގެ ބިމުގައި ދެމިތިބޭނީ ނަމާދު ކުރުމުގެ އިތުރުން ތަލްބިޔާ ކިޔުމާއި ފާފަ ފުއްސެވުންއެދި މާތް ﷲ ސުބްޙާނަހޫ ވަތައާލާގެ ޙަޒްރަތަށް ދުއާދެންނެވުމާއި ޒިކުރުކުރުންފަދަ އަޅުކަންތަކުގައެވެ.
Scenes from Masjid Al Haram earlier today.
— Haramain Sharifain (@hsharifain) July 17, 2021
Hujjaj performing Tawaaf Al Qudoompic.twitter.com/mcUsMjsynD
މިއަދުގެ މުޅި ދުވަސް އަރަފާތުގެ ބިމުގައި ހޭދަކުރުމަށްފަހު އިރުއޮއްސޭ ހިސާބުން ފެށިގެން ހައްޖުވެރިން ދާނީ އަރަފާތުގެ ކައިރީގައިވާ އެހެން ބިމެއްކަމަށްވާ މުޒްދަލިފާ އަށެވެ. ހައްޖުވެރިން މިރޭ މުޒްދަލިފާގައި ތިބުމަށްފަހު މާދަމާ (އީދު ދުވަހު) ގެ ފަތިހުން ފެށިގެން ހައްޖުވެރިން ދެން އަވަސްވެގަންނާނީ އުޟްހިޔާ ކަތިލުމުގެ އަޅުކަން ފުރިހަމަ ކުރުމާއި، ފިރިހެނުން ބޯކޮށުން ނޫނީ ބޯ ބޭލުމަށާ އަދި ޖަމްރާތަކަށް ހިލައުކުމަށެވެ. އެއަށްފަހު އަނެއްކާވެސް މައްކާގެ ހަރަމްފުޅަށް ގޮސް ތަވާފުލްއިފާޟާ ނިންމުމުން ހައްޖުގެ އަޅުކަން ނިމޭނެއެވެ.
ބައެއް ހައްޖުވެރިން އީދު ދުވަހާއި އައްޔާމުއްތަޝްރީޤްގެ ތިން ދުވަހުގައި މިކަންކުރާއިރު އަވަހަށް ނިންމަން ބޭނުންވާ ހައްޖުވެރިން އީދު ދުވަހާ އަދި ޖެހިގެން އޮންނަ ދުވަހު މިކަންކަން ފުރިހަމަކުރެއެވެ. ހައްޖުވެރިން މިއަދު އަރަފާތުގެ ބިމަށް ދިޔުމުގެ ކުރިން އިއްޔެ ތަރްވިޔާގެ ދުވަސް ފުރިހަމަ ކުރުމުގެ ގޮތުން ހޭދަކޮށްފައިވަނީ މިނާގެ މަޝްއަރުގައެވެ. މިނާއަކީ މައްކާއާއި 7 ކިލޯ މީޓަރުގެ ދުރުގައިވާ ހަނަފަސް ބިމެކެވެ.
ހައްޖުމަހުގެ 8 ވަނަ ދުވަހަށް ތަރްވިޔާގެ ދުވަހުގެ ނަންދެވިފައިވަނީ ހައްޖުމަހުގެ 9 ވަނަ ދުވަސްކަމަށްވާ ހައްޖު ދުވަހު ހައްޖުވެރިން އަރަފާތުގެ ބިމުގައި ތިބުމަށްޓަކައި އެދުވަހަށް ބޭނުންވާ ބޯފެން ހޯދައި ރައްކާކުރުމަށް ކުރާ މަސައްކަތަށް ނިސްބަތްކޮށެވެ. ކީރިތި ރަސޫލާގެ ސައްލައްﷲ އަލައިހި ވަސައްލަމައިގެ ދުވަސްވަރު މައްކާގެ ހާލަތު އޮތްގޮތުން ފެންހޯދުމަކީ ފަސޭހަ ކަމަކަށް ނުވާތީ އެދުވަސްވަރު ހައްޖުމަހުގެ 8 ވަނަ ދުވަސް ޚާއްސަކޮށްފައި ވަނީ އެމަހުގެ 9 ވަނަ ދުވަހު ހައްޖުވެރިން އަރަފާތުގެ ބިމުގައި ތިބޭއިރު ބޭނުން ކުރުމަށް ބޭނުންވާ ފެންހޯދައި ރައްކާކުރުމަށެވެ.
ކިޔުންތެރިންގެ ހިޔާލު